S?ng ??p gi?a dong ??i

Không bi?t t? bao gi?, ng??i x?a ?ã th?t lên m?t câu r?t gi?n ??n nh?ng chính xác, mà cho ??n ngày nay h?u h?t chúng ta không ai là không bi?t: "? sao cho v?a lòng ng??i..."
Vâng, qu? th?t không có m?t chu?n m?c, m?t phong cách s?ng nào có th? làm hài lòng ???c t?t c? m?i ng??i. Chúng ta ph?i bu?n bã mà th?a nh?n ?i?u ?ó, cho dù chính chúng ta là nh?ng con ng??i, và ??u là ??i t??ng ?áng "than phi?n" vì s? khó tính ... nói chung. Và b?t c? m?t n? l?c nào nh?m v?ch ra m?t chu?n m?c s?ng có th? làm hài lòng t?t c? m?i ng??i ??u ph?i ?i ??n th?t b?i. S? d? nh? th?, ??n gi?n ch? là vì cách nhìn c?a m?i ng??i v? cung cách x? th?, v? cái g?i là m?t "chu?n m?c chung", ??u có s? khác bi?t, không ai hoàn toàn gi?ng v?i ai.
Tuy nhiên, c?ng t? xa x?a, con ng??i ?ã bi?t ??n s? c?n thi?t ph?i v?ch ra nh?ng quy t?c s?ng chung cho m?i c?ng ??ng. Vì m?i liên h? qua l?i l?n nhau, nên dù mu?n dù không v?n ph?i có nh?ng "nguyên t?c chung" ?? m?i thành viên tuân theo, ??m b?o cho s? hoà h?p t?i thi?u c?a m?t c?ng ??ng.
Vì th?, chúng ta không l?y làm l? khi th?y m?i xã h?i khác nhau t? ?ông sang tây ??u có nh?ng phong t?c, t?p quán khác nhau, hình thành t? nh?ng cung cách, nh?ng chu?n m?c s?ng khác nhau.
T?m quan tr?ng c?a nh?ng "nguyên t?c s?ng chung" nh? th? c?ng thay ??i khác nhau qua t?ng th?i ??i. Vào bu?i ban s? c?a loài ng??i, khi ch?a có lu?t pháp - ho?c nói ?úng h?n là lu?t pháp ch?a có s? hoàn ch?nh và hi?u qu? qu?n lý xã h?i nh? bây gi?, nh?ng "nguyên t?c s?ng chung" nh? th? là t?i c?n thi?t, vì nó giúp ng?n ng?a nh?ng s? va ch?m l?n nhau gi?a các thành viên trong c?ng ??ng. ??n nh?ng xã h?i có t? ch?c cao h?n nh? vào th?i phong ki?n, m?t s? "nguyên t?c" ???c chuy?n sang thành "lu?t" và ???c các nhà cai tr? d?a theo ?? qu?n lý xã h?i. Tuy nhiên, c?ng ??ng xã h?i vào nh?ng th?i k? ?y v?n còn là quá r?ng l?n so v?i t?m ki?m soát c?a các v? vua chúa, và r?t nhi?u "nguyên t?c" ???c t? nguy?n tuân theo ? t?ng ??a ph??ng, chúng hình thành nên nh?ng t?p t?c, nh?ng "l? làng".